Jacek Cygan
Muzyk

Jacek Antoni Cygan (ur. 6 lipca 1950 w Sosnowcu) – polski autor tekstów piosenek, poeta, scena­rzy­sta, autor musica­lo­wy, juror i organi­za­tor festi­wa­li muzycz­nych, członek kapituły Nagrody Literac­kiej im. Leopolda Staffa, a także osobo­wość telewi­zyj­na. Kawaler Orderu Uśmiechu. Członek Akademii Fonogra­ficz­nej ZPAV. Od 2014 honorowy obywatel Sosnowca.

Życiorys

W rodzin­nym mieście ukończył Szkołę Podsta­wo­wą nr 15 i liceum im. Emilii Plater. Od 1968 mieszka w Warsza­wie, gdzie w 1973 ukończył studia na Wydziale Cyber­ne­ty­ki WAT.

Pierwsze piosenki zaczął pisać już na studiach. W 1975 założył wraz z Jerzym Filarem zespół Nasza Basia Kochana, z którym w 1976 zdobył I nagrodę na Festi­wa­lu Piosenki Studenc­kiej w Krakowie.

W 1978 zdobył nagrodę Programu III Polskie­go Radia za napisaną wspólnie z Elżbietą Adamiak piosenkę "Rozmowa". Od tego czasu współ­pra­cu­je z czołówką polskich kompo­zy­to­rów i wokali­stów muzyki rozryw­ko­wej. Współ­pra­co­wał m.in. z zespołem Crash oraz z kompo­zy­to­rem Krzesi­mi­rem Dębskim.

Napisał ponad 1000 tekstów piosenek, z czego wiele stało się znanymi przebo­ja­mi. Sześć z nich otrzy­my­wa­ło pierwsze nagrody Krajo­we­go Festi­wa­lu Piosenki Polskiej w Opolu:

• 1984 – "Jaka róża, taki cierń", wyk. Edyta Geppert,
• 1985 – "Diamen­to­wy kolczyk", wyk. Anna Jurksztowicz,
• 1989 – "Wypijmy za błędy", wyk. Ryszard Rynkowski,
• 1994 – "Mrok", wyk. Ryszard Rynkow­ski (I Nagroda i Grand Prix),
• 1999 – "Ten sam klucz", wyk. Ryszard Rynkowski,
• 2015 – "Wszystko ma swój czas", wyk. zespół Perfect (Super­je­dyn­ka).

Jednym z jego najwięk­szych przebo­jów artystycz­nych było napisa­nie tekstu piosenki do kompo­zy­cji "To nie ja!" skompo­no­wa­nej przez Stani­sła­wa Syrewi­cza dla Edyty Górniak. Utwór repre­zen­to­wał Polskę podczas 39. Konkursu Piosenki Eurowi­zji w 1994 i zajął ostatecz­nie drugie miejsce.

W latach 80. silnie zaanga­żo­wa­ny w rozwój polskiej muzyki dziecię­cej. Współ­pra­co­wał z Majką Jeżowską, zespołem Papa Dance. Wspólnie wylan­so­wa­li wiele nasto­let­nich gwiazdek, m.in. Magdę Fronczew­ską i Krzysia Antkowiaka.

Współ­au­tor albumu pt. Dysko­te­ka Pana Jacka. Program o tym tytule z piosen­ka­mi Cygana był emito­wa­ny w telewi­zji przez 10 lat.

Był jednym z jurorów w progra­mie telewi­zyj­nym Polsatu Idol (2002–2005).

Jest autorem słów do Santo Subito, Canto­bio­gra­fii Jana Pawła II. Muzykę do słów napisał Piotr Rubik. Koncert emito­wa­ła telewi­zja Polsat 12 i 13 kwietnia 2009.

Od 6 kwietnia 2021 na antenie Radia Pogoda emito­wa­na jest jego audycja pt. Trzecia kawa z Jackiem Cyganem, gdzie opowiada historie niektó­rych piosenek, do których pisał głównie teksty.

W kwietniu 2013 został odzna­czo­ny Srebrnym Medalem "Zasłu­żo­ny Kulturze Gloria Artis". W maju 2013 został odzna­czo­ny Orderem Uśmiechu, który odebrał w swoim rodzin­nym mieście w Szkole Podsta­wo­wej nr 15, której niegdyś sam był uczniem. W listo­pa­dzie 2014 otrzymał tytuł honoro­we­go obywa­te­la miasta Sosnowca, a w 2020 roku, otrzymał nagrodę miasta Sosnowca w dziedzi­nie kultury.

Wykonawcy

Piosenki z jego tekstami wykonali artyści, tacy jak Alicja Majewska, Krzysz­tof Antko­wiak, Hanna Banaszak, Ewa Bem, Halina Benedyk, Michał Bogda­no­wicz, Monika Borys, Jan Boryse­wicz, Tadeusz Broś, Viola Brzeziń­ska, Halina Frącko­wiak, Jerzy Filar, Magda­le­na Fronczew­ska, Piotr Fronczew­ski, Michał Gasz, Edyta Geppert, Edyta Górniak, Jacek "Tede" Graniec­ki, Karolina Gruszka (w dzieciń­stwie), Sylwia Grzesz­czak, Majka Jeżowska, Anna Jurkszto­wicz, Kayah, Seweryn Krajew­ski, Joanna Kurowska, Ewa Kukliń­ska, Anna Józefina Lubie­niec­ka, Grażyna Łobaszew­ska, Anna Mamczur, Grzegorz Markow­ski, Marta Moszczyń­ska, Zofia Nowakow­ska, Jerzy Połomski, Krystyna Prońko, Maryla Rodowicz, Robert Rozmus, Ryszard Rynkow­ski, Andrzej Sikorow­ski, Krzysz­tof Krawczyk, Wojciech Skowroń­ski, Stani­sław Sojka, Zdzisła­wa Sośnicka, Paweł Stasiak, Mietek Szcze­śniak, Borys Szyc, Hanna Śleszyń­ska, Grzegorz Turnau, Natasza Urbańska, Urszula, Stani­sław Wenglorz, Grzegorz Wilk, Zbigniew Wodecki, Jacek Wójcicki, Beata Wyrąb­kie­wicz, Łukasz Zagro­bel­ny czy Andrzej Zaucha, a także zespoły: Lady Pank, Kombi, Deef, Kombii, Dwa Plus Jeden, Nasza Basia Kochana, Papa Dance i Wanda i Banda.

Nagrody

• 1976 – pierwsza nagroda na Festi­wa­lu Piosenki i Piosen­ka­rzy Studenc­kich w Krakowie
• 1978 – nagroda Programu Trzecie­go Polskie­go Radia za piosenkę "Rozmowa"
• 1984 – nagroda w konkur­sie Programu Trzecie­go Polskie­go Radia za piosenki "Kobieta Wschodu", "Pro-test song", "Sól na twarzy"
• 1984 – nagroda specjal­na jury na 21. Krajo­we­go Festi­wa­lu Piosenki Polskiej w Opolu za piosenkę "Jaka róża, taki cierń"
• 1987 – tytuł piosenki roku dla piosenki "Stan pogody" w plebi­scy­cie słucha­czy Magazynu Muzycz­ne­go Rytm
• 1989 – tytuł przeboju Lata z Radiem i Programu Pierw­sze­go Polskie­go Radia dla piosenki "Wypijmy za błędy'"
• 1991 – druga nagroda podczas 28. Krajo­we­go Festi­wa­lu Piosenki Polskiej w Opolu za piosenkę "Muszelko, ratuj mnie"
• 1994 – Grand Prix i pierwsza nagroda podczas 31. Krajo­we­go Festi­wa­lu Piosenki Polskiej w Opolu za piosenkę "Mrok"
• 2012 – Nagroda Literac­ka Srebrny Kałamarz za tomik "Pies w tunelu"

Nagrody dla wykonaw­ców jego piosenek

• 1984 – nagroda im. Karola Musioła dla Edyty Geppert w katego­rii Najlep­sza piosenka premie­ro­wa podczas 21. Krajo­we­go Festi­wa­lu Piosenki Polskiej w Opolu za piosenkę "Jaka róża, taki cierń"
• 1985 – nagroda im. Karola Musioła dla Anny Jurkszto­wicz podczas 22. Krajo­we­go Festi­wa­lu Piosenki Polskiej w Opolu i czwarte miejsce podczas 22. Między­na­ro­do­we­go Festi­wa­lu Piosenki w Sopocie za "Diamen­to­wy kolczyk"
• 1985 – nagroda im. Anny Jantar dla Mieczy­sła­wa Szcze­śnia­ka w konkur­sie Debiuty podczas 22. Krajo­we­go Festi­wa­lu Piosenki Polskiej w Opolu za "Przyszli o zmroku"
• 1985 – wyróż­nie­nie dla Majki Jeżow­skiej podczas 22. Krajo­we­go Festi­wa­lu Piosenki Polskiej w Opolu za "Mały Piccolo"
• 1989 – pierwsza nagroda dla Ryszarda Rynkow­skie­go w konkur­sie Premiery podczas 26. Krajo­we­go Festi­wa­lu Piosenki Polskiej w Opolu za "Wypijmy za błędy"
• 1994 – drugie miejsce dla Edyty Górniak w 39. Konkur­sie Piosenki Eurowi­zji za "To nie ja!"

Twórczość

Musicale

• Bunt kompu­te­rów
• Majkowe studio nagrań

Poezja

• Drobia­zgi liryczne, Oficyna Literac­ka, Kraków 1995, ISBN: 83-7124-033-3.
• Ambulan­za, Bonobo, Warszawa 2004, ISBN: 83-922496-3-1.
• Pies w tunelu, Wydaw­nic­two Iskry, Warszawa 2011, ISBN: 978-83-244-0162-8.
• Cyferki, il. Olga Woldań­ska-Płociń­ska, Czerwony Konik, Kraków 2011, ISBN: 978-83-933934-0-4.
• Boskie błędy, BOSZ, Olsza­ni­ca 2017, ISBN: 978-83-7576-323-2.
• [http://​austeria​.pl/​p​r​o​d​u​k​t​/​w​i​t​r​a​z​e​-​l​e​s​-​v​i​t​r​a​ux/ Witraże/​Les vitraux], Wydaw­nic­two Austeria, Kraków 2017, ISBN: 9788378660477.

Proza

• Klezmer. Opowieść o życiu Leopolda Kozłow­skie­go-Klein­ma­na, Wydaw­nic­two Austeria, Kraków, Budapeszt 2010, ISBN: 978-83-61978-24-4.
• Życie jest piosenką, Wydaw­nic­two Znak, Kraków 2014, ISBN: 978-83-240-2606-7.
• Przezna­cze­nia, traf, przypa­dek. Opowia­da­nia, Wydaw­nic­two Znak, Kraków 2016, ISBN: 978-83-240-3589-2.
• Odnawiam dusze. Piosenki, ludzie, czas, Wydaw­nic­two Znak litera­no­va, Kraków 2019, ISBN: 978-83-240-5626-2.

Najważ­niej­sze piosenki

• "Awinion" (wyk. Kombii)
• "Baw mnie" (wyk. Seweryn Krajew­ski i Urszula; covery – Anna Mamczur; Grażyna Wolszczak)
• "Będzie tak, jak jest" (wyk. Anna Jurksztowicz)
• "Black and white" (wyk. Kombi)
• "C’est La Vie – Paryż z pocztów­ki" (wyk. Andrzej Zaucha; cover – Andrzej Sikorow­ski, Grzegorz Turnau i Zbigniew Wodecki)
• "Co ty, królu złoty" (wyk. Monika Borys)
• "Czas nas uczy pogody" (wyk. Grażyna Łobaszew­ska; także Stani­sław Sojka; cover – Kayah, Anna Jurkszto­wicz, Marcin Sójka)
• "Czas nas zmienia" (wyk. Jerzy Połomski)
• "Człowiek nie jest sam" (wyk. Zdzisła­wa Sośnicka)
• "Dary losu" (wyk. Ryszard Rynkowski)
• "Deszczo­wy wielbi­ciel" (wyk. Zdzisła­wa Sośnicka)
• "Diamen­to­wy kolczyk" (wyk. Anna Jurksztowicz)
• "Dłonie" (wyk. Majka Jeżowska, Magda­le­na Fronczew­ska, Ania Stawie­raj i inni)
• "Dotyk" (wyk. Edyta Górniak)
• "Dobranoc Ziemio" (wyk. Zdzisła­wa Sośnicka)
• "Dumka na dwa serca" (wyk. Edyta Górniak i Mieczy­sław Szcześniak)
• "Dysko­te­ka pana Jacka" (wyk. Majka Jeżowska)
• "Dziew­czy­ny lubią brąz" (wyk. Ryszard Rynkowski)
• "Dzięki za dźwięki" (wyk. Anna Wyszkoni)
• "Dziękuję, nie tańczę" (wyk. Anna Jurksztowicz)
• "Imię trawy" (wyk. Sylwia Grzeszczak)
• "Inny nie będę" (wyk. Ryszard Rynkowski)
• "Jaka róża, taki cierń" (wyk. Edyta Geppert)
• "Jestem kobietą" (wyk. Edyta Górniak)
• "Kobieta to jest sekret" (wyk. Ewa Bem)
• "Kobieta Wschodu" (wyk. Hanna Banaszak)
• "Laleczka z saskiej porce­la­ny" (wyk. Magda­le­na Fronczew­ska, Majka Jeżowska)
• "Łatwo­pal­ni" (wyk. Maryla Rodowicz)
• "Mały Piccolo" (wyk. Majka Jeżowska)
• "Miłość i gniew" (wyk. Zdzisła­wa Sośnicka)
• "Moje senty­men­ty" (wyk. Zdzisła­wa Sośnicka)
• "Mrok" (wyk. Ryszard Rynkowski)
• "Muszelko, ratuj mnie" (wyk. Anna Jurksztowicz)
• "Nie budźcie marzeń ze snu" (wyk. Ryszard Rynkowski)
• "Nowy rozdział" (wyk. KOMBI)
• "Od A do Zet" (wyk. Queens)
• "Pada śnieg" (wyk. Edyta Górniak i Krzysz­tof Antkowiak)
• "Podróżni bez biletu (Mamy czas)" (wyk. Wanda i Banda)
• "Pokole­nie" (wyk. Kombii)
• "Pro-test song" (wyk. Krzysiek i Rysiek)
• "Przemija uroda w nas" (wyk. Seweryn Krajewski)
• "Przyszli o zmroku" (wyk. Piotr Schulz i Grażyna Łobaszew­ska; cover – Łukasz Zagrobelny)
• "Rozmowa" (wyk. Elżbieta Adamiak)
• "Sen znale­zio­ny w lesie" (wyk. Nasza Basia Kochana)
• "Senna opowieść Jana B." (wyk. Grażyna Łobaszewska)
• "Siedem piekieł" (wyk. KOMBI)
• "Sól na twarzy" (wyk. Halina Frąckowiak)
• "Stan pogody" (wyk. Anna Jurksztowicz)
• "Szarości me" (wyk. Viola Brzezińska)
• "Śpiewka 1920" (wyk. Natasza Urbańska i Borys Szyc)
• "Świat jest hojny" (wyk. Zdzisła­wa Sośnicka)
• "Tańcz reggae" (wyk. Zdzisła­wa Sośnicka)
• "To nie ja!" (wyk. Edyta Górniak)
• "Uczymy się żyć bez końca" (wyk. Zdzisła­wa Sośnicka)
• "Video-dotyk" (wyk. Anna Jurksztowicz)
• "Wiara, nadzieja i miłość" (z reper­tu­aru Ireny Santor, 2010)
• "Widzieć więcej" (wyk. Viola Brzezińska)
• "Wow, Wow!" (wyk. Magda­le­na Fronczewska)
• "Wszyst­kie dzieci nasze są" (wyk. Majka Jeżowska)
• "Wszystko ma swój czas" (wyk. Grzegorz Markow­ski /​ Perfect)
• "Wypijmy za błędy" (wyk. Ryszard Rynkowski)
• "Wznieś serce" (wyk. Ryszard Rynkowski)
• "Za młodzi, za starzy" (wyk. Ryszard Rynkowski)
• "Za szybą" (wyk. Jerzy Filar; Grażyna Łobaszewska)
• "Zakazany owoc" (wyk. Krzysz­tof Antkowiak)
• "Zło" (wyk. Grzegorz Markowski)
• "Zdrowie mamy, zdrowie taty" (wyk. Joanna Łosowska)
• "Zwierze­nia Ryśka, czyli Jedzie pociąg" (wyk. Ryszard Rynkowski)
• "Życie jest nowelą" (wyk. Ryszard Rynkowski)

Tłuma­cze­nia

• "Caruso" (wyk. Monika Grusz­czyń­ska; Joanna Kurowska; Jacek Wójcicki)
• "Mały elf" (utwór "Emmanu­el­le" Pierre’a Bache­le­ta; wyk. Halina Frącko­wiak; cover – Beata Wyrąbkiewicz)
• "Pamięć" (utwór "Memory" z musicalu Koty; wyk. Zdzisła­wa Sośnicka)
• "Anatewka" (utwór "Sunrise Sunset" z musicalu Skrzypek na dachu; wyk. Zdzisła­wa Sośnicka)

Odznaczenia i wyróżnienia

• Srebrny Medal "Zasłu­żo­ny Kulturze Gloria Artis" (2013)
• Order Uśmiechu (2013)
• Tytuł honoro­we­go obywa­te­la miasta Sosnowca (2014)
• Mistrz Mowy Polskiej (2019)

Życie osobiste

Żonaty z Ewą Łabuńską.