Karin Stanek
Muzyk

Karin Stanek (ur. 18 sierpnia 1943 w Bytomiu, zm. 15 lutego 2011 w Wolfen­büt­tel) – polska piosen­kar­ka bigbi­to­wa, wokalist­ka zespołu Czerwono-Czarni, ceniona za energię i wyrazi­stość scenicz­ną, określa­na jako jeden z symboli bigbitu. W latach 60. należała do najpo­pu­lar­niej­szych polskich piosen­ka­rek, lansując takie przeboje jak "Malowana lala", "Chłopiec z gitarą", "Jedziemy autosto­pem", "Jimmy Joe" czy "Wala twist". W latach 70. wyemi­gro­wa­ła z Polski do Niemiec, gdzie wydawała niemiec­ko- i anglo­ję­zycz­ne nagrania. W latach 90. wznowiła występy w Polsce wciąż ciesząc się dużą popular­no­ścią, choć do końca życia miesz­ka­ła na stałe w Niemczech, gdzie zmarła na skutek kompli­ka­cji choro­bo­wych w 2011 roku.

Lata 60.: Z Czerwono-Czarnymi

Debiu­to­wa­ła piosenką "Jimmy Joe" w marcu 1962, którą wygrała konkurs Czerwono-Czarni szukają młodych talentów, zostając tym samym wokalist­ką grupy. W lipcu 1962 zakwa­li­fi­ko­wa­ła się do finało­wej dziesiąt­ki I Festi­wa­lu Młodych Talentów w Szcze­ci­nie i wystą­pi­ła z Czerwono-Czarnymi na festi­wa­lu w Sopocie, gdzie wykonana przez nią "Malowana lala" została entuzja­stycz­nie przyjęta przez publicz­ność. W roku 1963 wzięła udział w I Krajowym Festi­wa­lu Piosenki Polskiej w Opolu, gdzie wykonała przeboje "Autostop" i "Chłopiec z gitarą", dostając wyróż­nie­nie. Pojawiła się w filmie dokumen­tal­nym pt. Gdzieś w Polsce, a następ­nie w produk­cji fabular­nej Janusza Morgen­ster­na Dwa żebra Adama. W 1964 roku wystą­pi­ła ponownie na festi­wa­lu w Sopocie, a także na II festi­wa­lu w Opolu, gdzie odebrała nagrodę specjal­ną za piosenkę "Jedziemy autosto­pem". W Opolu pojawiła się jeszcze w 1965 roku z piosenką "Tato, kup mi dżinsy". Wtedy też zdobyła III nagrodę na IV Między­na­ro­do­wym Festi­wa­lu Krajów Nadbał­tyc­kich. Już jako znana artystka uzupeł­ni­ła wieczo­ro­wo wykształ­ce­nie i zdała maturę. Wcześniej piosen­kar­ka była kryty­ko­wa­na przez opinię publicz­ną za brak wykształ­ce­nia, na które w rzeczy­wi­sto­ści nie mogła sobie pozwolić przez trudną sytuację material­ną rodziny. Zmagała się też z dyskry­mi­na­cją ze względu na śląskie pocho­dze­nie i dialekt.

W 1966 roku w Stanach Zjedno­czo­nych ukazała się pierwsza długo­gra­ją­ca płyta Karin, składa­ją­ca się z jej najwięk­szych przebo­jów. Wcześniej nagrała w Polsce tylko cztery tzw. "czwórki" jako solowa wokalist­ka z Czerwono-Czarnymi jako zespołem akompa­niu­ją­cym. Pojawiła się też na dwóch longplay­ach grupy: imiennym Czerwono-Czarni z 1966 roku oraz 17.000.000 wydanym w roku 1967. Razem z zespołem wystę­po­wa­ła w wielu krajach Europy, a także w USA i Kanadzie, choć rząd komuni­stycz­ny w tamtym czasie niejed­no­krot­nie uniemoż­li­wiał Stanek wyjazdy zagra­nicz­ne. W 1968 roku koncer­to­wa­ła z Czerwono-Czarnymi w ZSRR, jednak jej współ­pra­ca z zespołem dobiegła końca latem 1969 roku, kiedy to wokalist­ka odeszła z powodu trudnej atmos­fe­ry w zespole. Poznała wówczas Annę Krysz­kie­wicz, która miała zostać jej wielo­let­nią menadżer­ką i przyjaciółką.

Lata 70. i 80.: Kariera solowa

Stanek rozpo­czę­ła pisanie własnych piosenek i krótko współ­pra­co­wa­ła z czeską grupą The Samuels. Mimo iż nowe utwory podobały się publicz­no­ści, piosen­kar­ka stała się obiektem wrogich ataków ze strony mediów, które szerzyły niepraw­dzi­we infor­ma­cje na jej temat. Z powodze­niem koncer­to­wa­ła jednak w Europie i Związku Radziec­kim. W 1974 roku wystą­pi­ła na I edycji Polskich Targów Estra­do­wych w towarzy­stwie zespołu Schemat. W tym samym roku pojawiła się też dwa razy na XII KFPP w Opolu: podczas koncertu z okazji XXX-lecia PRL-u, wykonu­jąc trzy stare przeboje, oraz w plebi­scy­cie Premiery, gdzie zapre­zen­to­wa­ła nowy utwór "Dysko­te­ka rock". Choć publicz­ność przyjęła oba wystą­pie­nia bardzo pozytyw­nie, to zostały one wycięte z trans­mi­sji telewi­zyj­nej i w większo­ści skryty­ko­wa­ne przez prasę. Mimo to, piosen­kar­ce przyzna­no wówczas odznakę za zasługi dla miasta Opola. Ze względu na nieusta­ją­cą niechęć środo­wi­ska muzycz­ne­go sabotu­ją­ce­go jej karierę, Stanek w 1975 roku skupiła się na wystę­pach zagra­ni­cą. Na przeło­mie 1976 i 1977 roku przez kilka miesięcy wystę­po­wa­ła w USA, a następ­nie wyjecha­ła do Niemiec, by tam rozpo­cząć działal­ność muzyczną.

W 1979 roku wystą­pi­ła w popular­nym zachod­nio­nie­miec­kim progra­mie Disco z piosenką "Ich mag dich so wie du bist" i wydała album Das geballte Tempe­ra­ment mit der unerhör­ten Stimme nagrany w całości w języku niemiec­kim. Orygi­nal­nie wydany tylko na kasecie magne­to­fo­no­wej, pojawił się w dystry­bu­cji cyfrowej ponad 30 lat później. W roku 1981 wydała singel "Let's Have a Party" pod pseudo­ni­mem Cory Gun, a w 1982 roku dwa single nagrane z zespołem Black­bird, również po angiel­sku, z powodze­niem koncer­tu­jąc. Nowe nagrania zostały jednak pozba­wio­ne promocji, jako że agentka artystki, przeby­wa­ją­ca wówczas w Polsce, napotka­ła trudno­ści z powrotem do Niemiec. Stanek wypro­wa­dzi­ła się wówczas z Kolonii do Wolfen­büt­tel, gdzie miesz­ka­ła jej rodzina. Tam przyjęła niemiec­kie obywa­tel­stwo i skiero­wa­na została na kurs językowy dla przesie­dleń­ców. Posta­no­wi­ła tymcza­so­wo zawiesić karierę, wystę­pu­jąc dopiero pod koniec lat 80. w USA, a także w Niemczech.

Ostatnie lata

Karin Stanek powró­ci­ła do Polski dopiero po 15-letniej przerwie, w 1991 roku, śpiewa­jąc w sopoc­kiej Operze Leśnej na koncer­cie poświę­co­nym legendom polskie­go rocka. Jej występ otrzymał entuzja­stycz­ne przyję­cie zarówno publicz­no­ści jak i mediów. Rok później ponownie wystą­pi­ła w Sopocie świętu­jąc XXX-lecie swojej działal­no­ści artystycz­nej, a na rynku pojawiło się pierwsze wydaw­nic­two CD w jej dorobku, kompi­la­cja przebo­jów Greatest Hits. W 1993 roku ukazała się biogra­fia Malowana lala autor­stwa menadżer­ki artystki, Anny Krysz­kie­wicz, a w roku 1995 Stanek wzięła udział w progra­mie Szansa na sukces u boku Heleny Majda­niec i Jacka Lecha. Następ­nie nawią­za­ła krótką współ­pra­cę z zespołem Gang Olsena, z którym wystą­pi­ła w rodzin­nym Bytomiu w 1997 roku po 30 latach nieobec­no­ści. Nagrała nowe wersje "Tyle razy były już" i "Jedziemy autosto­pem", które ukazały się na składan­ce Jedziemy autosto­pem – Złota kolekcja w 2002 roku. Podczas obchodów 750-lecia Bytomia, otrzy­ma­ła odznakę za szcze­gól­ne zasługi dla miasta. Regular­nie pojawia­ła się w kraju, udzie­la­jąc dużych koncer­tów. Nie wróciła jednak na stałe do Polski, m.in. ze względu na miesz­ka­ją­cą w Niemczech matkę, którą się opieko­wa­ła.

Ostatni występ Karin Stanek w Polsce miał miejsce w Szcze­ci­nie w 2005 roku. Wtedy też ukazało się jej ostatnie nagranie, wydana w Niemczech piosenka "Sex", utrzy­ma­na w stylu eurodan­ce. W 2007 roku piosen­kar­ka podupa­dła na zdrowiu i przez kolejne lata odmawia­ła propo­no­wa­nych jej licznych koncer­tów w Polsce i zagra­ni­cą. Zmarła 15 lutego 2011 w Niemczech z powodu ciężkie­go zapale­nia płuc, z którym walczyła w szpitalu przez kilka tygodni. Pocho­wa­na została w Wolfen­büt­tel. W 2011 roku w opolskiej Alei Gwiazd odbyło się odsło­nię­cie gwiazdy Karin Stanek, a następ­nie ukazało się trzypły­to­we wydaw­nic­two Autosto­pem z malowaną lalą zawie­ra­ją­ce najwięk­sze przeboje Stanek oraz utwory nigdy wcześniej niewy­da­ne. W Bytomiu imieniem piosen­kar­ki nazwano plac przed Centrum Kultury, a w 2013 roku posta­wio­no tam pomnik artystki. W roku 2015 opubli­ko­wa­na została uaktu­al­nio­na wersja biogra­fii Karin.