Robert Talarczyk (ur. 21 stycznia 1968 w Katowicach) – polski reżyser, aktor teatralny i filmowy, scenarzysta, dramaturg, autor i tłumacz piosenek, dyrektor Teatru Śląskiego im. St. Wyspiańskiego w Katowicach.
Życiorys
Absolwent VII Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach. Ukończył studia na Wydziale Aktorskim we Wrocławiu Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego. Po studiach związany przez kilkanaście lat jako aktor z Teatrem Rozrywki w Chorzowie, w którym debiutował również jako reżyser (Ptasiek, 1998). Współpracował z teatrami instytucjonalnymi, prywatnymi i offowymi w Polsce oraz zagranicą. Tworzył też spektakle Teatru Telewizji TVP i Teatru Polskiego Radia. Jako reżyser realizował sceniczne debiuty tekstów Artura Pałygi i Weroniki Murek. Zrealizował kilkadziesiąt spektakli, spośród których wiele zostało laureatami bądź finalistami najważniejszych polskich festiwali i konkursów teatralnych, takich jak: Ogólnopolski Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, Festiwal Prapremier, Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych "R@port" czy Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry". W 2012 roku został zgłoszony do Paszportu "Polityki" w kategorii Teatr. Jest laureatem Specjalnej Złotej Maski (Nagroda Artystyczna Marszałka Województwa Śląskiego) za kreatywność i wszechstronność umiejętności adaptatorskich, aktorskich i reżyserskich.
W latach 2005–2013 był dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru Polskiego w Bielsku-Białej. Od września 2013 roku pełni funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Teatru Śląskiego im. St. Wyspiańskiego w Katowicach. Jako dyrektor Teatru Śląskiego położył nacisk na twórczość związaną z tradycjami regionu i województwa śląskiego, za co został uhonorowany m.in. Cegłą z Gazety – nagrodą dla najważniejszych śląskich twórców kultury. Zrealizowane przez niego spektakle, które dotyczą śląskiej tematyki to: Cholonek, Piąta strona świata, Wujek.81. Czarna ballada i Drach. W latach 2013–2015 realizowany był w Teatrze Śląskim im. St. Wyspiańskiego jego autorski cykl "Śląsk święty / Śląsk przeklęty", w ramach którego swoje spektakle realizowali m.in. Arkadiusz Jakubik, Jacek Głomb, Ewelina Marciniak czy Ingmar Villqist.
Od 2018 roku pełni funkcję dyrektora artystycznego Międzynarodowego Festiwalu "Open the Door" w Katowicach, którego był pomysłodawcą.
Jako aktor występował m.in. w filmach Macieja Pieprzycy, Magdaleny Piekorz czy Małgorzaty Szumowskiej.
Pisze i tłumaczy teksty piosenek (m.in. Nicka Cave’a, Toma Waitsa czy Jaromira Nohavicy). W 2011 roku ukazała się jego debiutancka płyta Słowa.
W 2015 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, w 2017 Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze "Gloria Artis", natomiast w 2019 został laureatem Nagrody im. Wojciecha Korfantego.
Reżyseria spektakli
Ptasiek – William Wharton – Teatr Rozrywki w Chorzowie. Premiera 15.05.1998
Dzieła wszystkie Szekspira w nieco skróconej formie – Teatr Rozrywki w Chorzowie. Premiera 18.11.1999
Ballady kochanków i morderców według Nicka Cave’a – Teatr Korez w Katowicach. Premiera 22.02.2002
Miłość Fedry – Sarah Kane – Teatr Gry i Ludzie w Katowicach. Premiera 28.02.2003
Niezidentyfikowane szczątki ludzkie i prawdziwa natura miłości – Brad Freser – Teatr Gry i Ludzie w Katowicach. Premiera 11.06.2004
Cholonek, czyli dobry Pan Bóg z gliny – Janosch Teatr Korez w Katowicach. Premiera 16.10.2004
Krzyk według Jacka Kaczmarskiego – Teatr Rozrywki w Chorzowie. Premiera 20.11.2004
Korowód według Marka Grechuty – Teatr Polski w Bielsku-Białej Premiera 5.11.2005
Allo! Allo! – Jeremy Lloyd, David Croft. Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 7.01.2006
Zła opinia – piosenki Georges’a Brassensa – Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 5.02.2006
Pomalu, a jeszcze raz! – Igor Šebo. Teatr Rozrywki w Chorzowie. Premiera 29.06.2006
Dostojewski – Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 7.10.2006
Testament Teodora Sixta – Artur Pałyga. Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 5.11.2006
Do łez – piosenki wesołe i wzruszające – Teatr Polski w Bielsku-Białej.
Underground – Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego w Katowicach. Premiera 12.05.2007
Kometa, czyli ten okrutny wiek XX, wg Nohavicy – Teatr Korez w Katowicach. Premiera 31.03.2007
Intercity – Igor Šebo. Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 7.10.2007
Żyd – Artur Pałyga. Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 16.02.2008
Szwejk – Jaroslav Hašek. Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 10.05.2008
Pomalu, a jeszcze raz! – Igor Šebo. Teatr "Capitol" w Warszawie. Premiera 30.11.2008
2 – Jim Cartwright. Teatr Korez w Katowicach. Premiera 9.10.2009
Popcorn – Ben Elton. Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 14.11.2009
Moje drzewko pomarańczowe – José Mauro de Vasconcelos. Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 25.04.2010
Mistrz & Małgorzata Story – na motywach powieści M. Bułhakowa. Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 15.01.2011
Bulwar zdradzonych marzeń – Teatr Muzyczny w Gliwicach. Premiera 30.09.2011
Carmen, czyli sztuka na dziesięć telefonów komórkowych – Esther Vilar. Teatr "Capitol" w Warszawie. Światowa prapremiera 23.10.2011.
Ptaszek – Katarzyna Lengren. Teatr Kamienica w Warszawie. Premiera 18.12.2011
Monsters. Pieśni morderczyń – Teatr Rampa. Premiera 24.02.2012
Amadeus – Peter Shaffer. Teatr Polski w Bielsku-Białej. Premiera 15.06.2012
Szwedzki stół – Marek Modzelewski. Teatr "Capitol" w Warszawie. Premiera 05.11.2012
Tango Piazzolla – Anna Burzyńska.Teatr Rampa. Premiera 15.11.2012
Walizki pełne wody – Piosenki Kabaretu Moralnego Niepokoju. Teatr Polski w Bielsku-Białej Premiera 5.01.2013
Piąta strona świata – Kazimierz Kutz. Teatr Śląski. Prapremiera 16.02.2013
My Fair Lady – Alan Jay Lerner, Frederick Loewe. Opera Śląska. Premiera 11.05.2013
Chewingum Revolution – Julia Holewińska. Teatro Astra. Turyn. Premiera 20.07.2013
List do Pana Balzaka. Teatr Śląski. Premiera 13.10.2013
Lot nad kukułczym gniazdem – Ken Kesey/Dale Wasserman. Teatr Śląski. Premiera 22.11.2013
Snack Story. Teatr Śląski. Premiera 27.06.2014
Dubbing Street – Petr Zelenka. Teatr Śląski. Prapremiera 17.10.2014
Quasi-Paradiso (Prawie-raj) – Irena Świtalska. Fondazione Teatro Piemonte Europa w Turynie. Prapremiera 24.02.2015
Western – Artur Pałyga (współreżyseria: Rafał Urbacki). Teatr Śląski. Prapremiera 4.09.2015
Sztuka mięsa – Weronika Murek. Teatr Śląski. Prapremiera 18.12.2015.
Historia żołnierza – Igor Strawinski. Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia (koprodukcja: Teatr Śląski). Premiera 3.03.2016
I Tre Moschettieri. VI puntata – Aleksander Dumas. Fondazione Teatro Piemonte Europa w Turynie. Premiera 6.04.2016
W 80 dni dookoła świata. Tam i z powrotem – Juliusz Verne, adaptacja Robert Górski. Teatr Śląski. Prapremiera 17.06.2016.
Wujek.81. Czarna ballada – scenariusz i reżyseria. Teatr Śląski. Prapremiera 17.12.2016.
Inwazja jaszczurów – Karel Čapek. Adaptacja (współpraca Weronika Murek) i reżyseria. Teatr Modrzejewskiej w Legnicy. Polska prapremiera 9.04.2017 r.
Terror – Ferdinand von Schirach. Adaptacja i reżyseria. Teatr Śląski. Sala Sejmu Śląskiego. Polska prapremiera 17.06.2017 r.
Himalaje – Dariusz Kortko, Marcin Pietraszewski, Artur Pałyga. Teatr Śląski w Katowicach. Prapremiera 19.05.2018 r.
Drach – Szczepan Twardoch. Adaptacja i reżyseria. Teatr Śląski w Katowicach i Teatr Ziemi Rybnickiej. Prapremiera w Rybniku 21.10.2018 r., premiera w Katowicach 27.10.2018 r.
Inteligenci – Marek Modzelewski. Reżyseria. Teatr Śląski w Katowicach i Teatr Korez. Prapremiera 8.02.2019 r.
Nagrody
2002 – laureat Nagrody Marszałka Województwa Śląskiego dla Młodych Twórców w dziedzinie kultury
2005 – Złota Maska w kategorii Spektakl Roku za spektakl Cholonek, czyli dobry Pan Bóg z gliny (współreżyseria Mirosław Neinert), Teatr Korez w Katowicach
2005 – Specjalna Złota Maska za kreatywność i wszechstronność umiejętności adaptacyjnych, aktorskich i reżyserskich w spektaklach Krzyk według Jacka Kaczmarskiego, Cholonek… i Niezidentyfikowane szczątki ludzkie i prawdziwa natura miłości
2008 – Nagroda Młodych Krytyków XVI Międzynarodowego Festiwalu Zderzenie za spektakl Intercity
2008 – Perła Sąsiadów, nagroda Festiwalu Teatrów Europy Środkowej Sąsiedzi w Lublinie za spektakl Cholonek…
2008 – Nagroda Główna Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych R@port w Gdyni za spektakl Żyd, Teatr Polski w Bielsku-Białej
2009 – Perła Sąsiadów, nagroda Festiwalu Teatrów Europy Środkowej Sąsiedzi w Lublinie za spektakl Szwejk, Teatr Polski w Bielsku-Białej
2009 – Nagroda za reżyserię spektaklu Pomalu, a jeszcze raz! Teatr "Capitol" w Warszawie na Festiwalu Talia w Tarnowie
2010 – Nagroda Kabaretu Rak – HANYS za umiejętność łączenia działań aktora, reżysera i menadżera
2012 – Nagroda Tygodnia Kultury Śląska
2013 – Nagroda za najlepsze przedstawienie XIX edycji Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej dla spektaklu Piąta strona świata
2013 – Cegła z Gazety – Nagroda im. Janoscha
2014 – Złota Maska za reżyserię spektaklu Piąta strona świata Kazimierza Kutza w Teatrze Śląskim im. St. Wyspiańskiego w Katowicach
2014 – Złota Maska w kategorii Przedstawienie Roku – Piąta strona świata Kazimierza Kutza w Teatrze Śląskim im. St. Wyspiańskiego w Katowicach
2014 – nagroda za reżyserię – za oryginalne przeniesienie do telewizji spektaklu teatru żywego planu "Piąta strona świata" na XIV Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry" – Sopot 2014
2014 – nagroda za oryginalny współczesny polski tekst dramatyczny lub adaptację teatralną – za adaptację książki Kazimierza Kutza "Piąta strona świata" na XIV Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry" – Sopot 2014
2017 – Złota Maska za najlepszy spektakl dla młodych widzów "W 80 dni dookoła świata. Tam i z powrotem"
2018 – Nagroda Honorowa im. Krzysztofa Zaleskiego za twórczość odrzucającą stereotypy i łatwe nowinki, umocowaną w pamięci i historii, dotyczącą problemów współczesności za spektakl "Wujek.81.Czarna ballada" na XVIII Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry" – Sopot 2018
2019 – Nagroda im. Wojciecha Korfantego
Nota prawna
Tekst biografii został opracowany w dużym stopniu na podstawie materiałów zgromadzonych w serwisie Wikipedia.pl, na podstawie licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach.
Pełny tekst źródłowy https://pl.wikipedia.org/wiki/Robert_Talarczyk